Эх сурвалж : Санхүүгийн зохицуулах хороо Нийтлэгдсэн : 2014.11.06

Чой.Чимидсүрэн /Монголын Мэргэшсэн Нягтлан Бодогчдын Институт/

Эрх зүйн орчин

Нягтлан бодох бүртгэл, аудитын харилцааг зохицуулсан бие даасан суурь хуулиуд:

• Нягтлан бодох бүртгэлийн тухай хууль /1993.02.08/
• Аудитын тухай хууль /1997.05.01/
• Төрийн аудитын тухай хууль /2003.01.03/

АУДИТЫН ТУХАЙ ХУУЛЬ

Монгол улсын аудитын тухай хууль /1997 оны 05 сарын 01 өдөр баталсан/

Аудитын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай /2001 оны 11 сарын 30 өдөр/

Аудитын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай /2003 оны 05 сарын 15 өдөр/

Аудитын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай /2005 оны 01 сарын 28 өдөр/

Аудитын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай / 2006 оны 01 сарын 12 өдөр/

Аудитын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай /2006 оны 12 сарын 15 өдөр/

Аудитын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай /2011 оны 10 сарын 06 өдөр/

Аудитын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай  /2012 оны 12 сарын 27 өдөр/

Аудитын тухай хуулийн 13-р зүйл:

• МУМНБ, Аудиторын ёс зүй,
• Мэргэжлийн сургалт зохион байгуулах,
• Мэргэшсэн нягтлан бодогчийн эрхолгох шалгалт авах,
• Аудитын байгууллагыг арга зүйн удирдлага, зөвлөгөө, мэдээллээр хангах үйл ажиллагаа явуулна.

Аудитын зах зээлийн эрэлт, хэрэгцээ-шаардлага

Бүртгэлтэй аж ахуйн нэгжийн тоо                                                                                     104164

Идэвхитэй үйл ажиллагаа явуулж байгаа                                                                       67381

Аудитын хуулийн дагуу аудит хийлгэх

Хувьцаат компани                                                                                                                 313

Гадаадын хөрөнгө оруулалттай                                                                                       10000 гаруй

Хадгаламж зээлийн хоршоо                                                                                              192

Банк                                                                                                                                          14

Банк бус санхүүгийн байгууллага                                                                                     211

Даатгал, хохирол үнэлэгч, зуучлагч                                                                                 16+10+15

Брокер, диллер, үнэт цаасны                                                                                            83

Нийт актив-50.0 саяаас дээш                                                                                            15500 орчим

Боловсон хүчин

Аудитын компаниудад ажиллах мэргэжлийн боловсон хүчин

• Аудитор
• Мэргэшсэн Нягтлан Бодогч
• Аудиторын туслах

Аудитын тухай хуулийн 17-р зүйл

Аудитор:

Дараах шаардлагыг хангасан мэргэшсэн нягтлан бодогч аудитын байгууллагад аудитороор ажиллана:

• Мэргэшсэн нягтлан бодогчийн хоёр, гурван дахь шатны шалгалтанд тэнцсэн;
• Нягтлан бодогчийн мэргэжил эзэмшсэнээс хойш мэргэшлийн ёс зүйг зөрчөөгүй;
• Аудитын байгууллагад 3-аас доошгүй жил аудиторын туслахаар ажилласан.

Аудитын компани

Монгол улсын Аудитын тухай хуулинд “Аудитын байгууллага нь хувьцаат компани, хоршооноос бусад хэлбэрээр зохион байгуулагдсан аж ахуйн нэгж байна” гэж заасны дагуу манай аудитын байгууллагууд ХХК хэлбэрээр зохион байгуулагдсан.

/Аудитын тухай хуулийн 25-р зүйлд заасан шаардлага хангасан байна/

• Аудитын үйл ажиллагаа эрхлэгчид нь зөвхөн аудитор байх;
• Байгууллагын удирдлага / дарга, захирал/ болон мэргэжлийн шийдвэр гаргах эрхтэй албан тушаалтан нь мэргэшсэн нягтлан бодогчийн эрхийy хугацаагүй авсан бөгөөд аудитор байх;
• Үндсэн орон тооны 2-оос доошгүй аудитортай байх;
• Үйл ажиллагаа явуулах ажлын байр, техник хэрэгслээр хангагдсан байх;
• Энэ хуулийн 4 дүгээр зүйлд зааснаас бусад болон бусдад хараат болж болох үйл ажиллагаа эрхлэхгүй байх.
• Аудитын үйлчилгээний дотоод стандарттай байх;

Гадаадын хөрөнгө оруулалттай аудитын компаниуд:

• Эрнст&Янг Монгол Аудит ХХК
• Пантер Мидланд Аудит ХХК
• ПрайсуотерХаузКуперс Аудит ХХК
• Делойтт Аудит ХХК
• Ки Пи Эм Жи Аудит ХХК
• БДО Аудит ХХК

Гадаадын аудитын компанийн сүлжээ аудитын  компаниуд:

• Далайван Аудит ХХК – Baker Tilly International
• Улаанбаатар Аудит ХХК – Grant Thornton
• Ситико Аудит ХХК – B K R InternationalАУДИТЫН ҮЙЛЧИЛГЭЭ

Аудитын стандарт:

• Нягтлан бодох бүртгэлийн тухай болон Аудитын тухай хуулинд Монгол улс Нягтлан Бодох Бүртгэлийн Олон Улсын Стандарт (НББОУС), Аудитын Олон Улсын Стандарт (АОУС)-ийг мөрдөнө гэж заасан.
• Аудитын Олон Улсын Стандарт – 1995 /1999 НББМЗ/
• Аудит, Баталгаажуулалт ба Ёс Суртахууны олон улсын тунхаглалтын гарын авлага – 2003 /2005 онд ҮАГазар/
• Аудитын олон улсын стандартын өөрчлөлт – 2007
• Аудит, Баталгаажуулалтын Олон Улсын Тунхаглал – 2010